Tarih: 2025-11-11 / Görüntülenme: 603

Takvimlerde sıcaklık ve soğukluk ikilemi, yılın günlerini doğrudan doğruya bu zıtlık bağlamında ikiye bölen bir dönemsel ayrımla başlar. Bu ayrıma göre bir yıl, Rûz-ı Hızır ve Rûz-ı Kasım adıyla anılan iki zaman diliminin art ardagelişinden oluşmaktadır.

Rûz-ı Hızır ve Rûz-ı Kasım’ın Ekonomik ve İdari Rolü

Rûz-ı Hızır ve Rûz-ı Kasım yılın soğuk sıcak dönemlerini belirten bir ayrım olsa da Osmanlı toplumu açısından ekonomik ve idari birçok alandaki işlerin düzenlenmesini sağlayan bir role de sahiptir. Örneğin; haberleşme ve lojistik ağının bir parçası olan menzilhânelerle ilgili bilgilerin kayıt altına alındığı menzil defterleri bu dönemlerde düzenlenirken, 17. yüzyıl sonundan itibaren bu teşkilatın birimlerindeki yöneticilerin -menzilcilerin- atamaları gibi idari işlerde Rûz-ı Hızır'ın ve kimi durumlarda da Rûz-ı Kasım'ın başlangıcında yapılmaktaydı. Kazalardan alınan çeşitli vergilerin kayıt altına alındığı tevzi' defterleri de Rûz-ı Hızır ve Rûz-ı Kasım dönemlerinin başında düzenlenmekteydi.

Sipahiler İçin Rûz-ı Kasım ve Rûz-ı Hızır’ın Önemi

Bunun yanı sıra yılın altı aylık kısmını seferde geçiren sipahiler için de Rûz-ı Kasım genel olarak eve dönüş vaktinin geldiğine işaret ediyordu. Sefer görevini iyi bir şekilde yerine getiren sipahilere evlerine dönmeleri için Rûz-ı Kasım'ın başlangıcından on gün öncesine kadar izin verilebilirdi. Savaştan dönen sipahiler, sahip oldukları tımar arazilerine giderek Rûz-ı Hızır'a kadar tarımsal üretim, vergi ve idareyle ilgili işlerini hallederlerdi.

Tabiattan Tıbba Osmanlı'da Canlı Bilimleri - s.133 Mustafa Yavuz, Ketebe Yayınları