Cüneyt Günay

gunay.cuneyt34@gmail.com

Tarih:2020-05-14 / Hit:7863

Sözün üstadı Hayati İnanç Beyefendi’nin web sitesinde dolaşırken şöyle bir yazı okudum:

“Her Türk erkeği günde usta işi bir gazel okumalıdır ve her Türk erkeğinin ezberinde 10 beyit yer almalıdır.”

Hayati Hoca’mın bu sözü beni derinden etkiledi ve “Bu Türk erkeği eğer bizim gibi bir tarihçi ise bu 10 beyit değil onlarca beyit olmalı!” diye de düşünmeden edemedim. Bu duygu ve düşüncelerle hemen Hayati Hoca’mın “Can Veren Pervaneler”kitaplarının sayfalarında dolaşmaya başlayarak beni etkileyen, ezberlemesi de zor olmayan 10 beyit seçip bunları aşağıya ilave ettim. Hayati Bey sağ olsun bize hiçbir iş bırakmamış, beyitlerin açıklamalarını bile kendi tabiriyle “Türkçeden Türkçeye tercüme”etmiş. Ee artık bir zahmet biz de lütfedip bunları ezberleyelim!

Hayati Bey’in yukarıdaki fikrine bizden de âcizane ufak bir katkı olsun:

Özellikle tarih, edebiyat ve sosyal bilgiler öğretmenlerimizin ezberinde en az 10 beyit olmalı. Yeri geldikçe de derslerini bu müstesna beyitlerle süsleyip, hatta bunları talebelere de ezberletip onların gönüllerine dokunarak onlarda iz bırakmalı.”

Kalın sağlıcakla…

Beyit 1

Âdeme âdem gerektir, âdem etsin âdemi.

Âdem, âdem olmayınca netsin âdem âdemi.

Ziya Paşa

[İnsan olana yetişkin, insan-i Kâmil insan lazımdır ki; muhatabı olan insanı; kâmil insan olarak yetiştirsin. Terbiye eden kaliteli, iyi insan olmayınca kime, neye yarar? İnsan başına musibet mi alsın?..]

Can Veren Pervaneler 3/ s. 152

Beyit 2

“Ehibbâ şive-i yağmâda mebhût eyler a’dâyı

Hüdâ göstermesin âsar-ı izmihlâl bir yerde”

Yenişehirli Avni Bey

Ehibba:Ahbaplar

Şive:Tarz

Mebhut etmek:Hayretten parmak ısırtmak

Asar:Eserler

İzmihlal:Çöküş

[Allah bir çöküş göstermesin. Ahbâbın, yağmalama işinde düşmana bile parmak ısırttığını görürsün. Maâzallah!]

Can Veren Pervaneler 1/ s. 111

Beyit 3

Âyinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz.

Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde.

Ziya Paşa

[Kişinin aynası yaptığı işlerdir, laflarına bakılmaz. Çünkü kişinin aklının seviyesi ancak yaptığı işlerle, eserlerle ortaya çıkar.]

Can Veren Pervaneler 3 /s. 35

Beyit 4

Bu şehr-i Sitanbul ki bi misl-ü behâdır,

Bir sengine yek-pare Acem mülkü fedadır.

Nedim

[Bu paha biçilmez İstanbul şehridir ki, dünyada bir benzeri daha yoktur. Oranın tek taşına, İran diyarı veya bütün ecnebi memleketler baştan başa feda olsunlar.]

Can Veren Pervaneler 3/s. 96

Beyit 5

Padişah-ı âlem olmak bir kuru kavga imiş,

Bir veliye bende olmak cümleden a’lâ imiş.

Yavuz Sultan Selim Han

[Bu zahir âlemin padişahı olmak için çalışmak, boş ve faydasız bir mücadele. Kâmil mürşide bağlı olmak bütün dünya makamlarından ve zenginliğinden üstün.]

Can Veren Pervaneler 3/ s. 127

Beyit 6

Kendi kendine ettiğin âdem,

Bir araya gelse edemez âlem.

II. Bayezid Han

[İnsanın kendi kendine ettiğini, dünya âlem bir araya toplansa o insana edemez.]

Can Veren Pervaneler 3/ s. 132

Beyit 7

Pek rengine aldanma felek eski felekdir,

Zira feleğin meşreb-i nâ-sâzı dönekdir.

Ziya Paşa

[Dünyanın rengine pek aldanma, dünya yine eski dünyadır, Çünkü dünyanın uygunsuz tabiatı dönektir.]

Can Veren Pervaneler 3 /s.135

Beyit 8

Erişir menzil-i maksuduna âheste giden

Tiz- reftar olanın pâyine dâmen dolanır

Edirneli Hâtemi

[Sabırla, usul usul, gerektiği gibi giden menzile ulaşır. Acele ederse insan ayağına eteğine dolanır, yolundan kalır. Sabretmemesi, aceleci olmaması insanı menzile ulaştırmaz. Bilakis ona mâni de olabilir.]

Can Veren Pervaneler 4 / s. 79

Beyit 9

İlm bir lûcce-i bi-sâhildir

Anda âlim geçinen câhildir.

Nabi

[İlim sâhilsiz bir denizdir. Bu denizde âlim geçinen ise câhildir.]

Can Veren Pervaneler 6 / s. 65

Beyit 10

Vücudûmun her kılı gelse de dile,

Şükrünün binde birini edemez bile.

İmam-ı Rabbani Hazretleri

[Öyle nimetler vermiştir ki Cenabı Hak, vücudumuzun her kılı dile gelse ve şükür ifade etseler bile, o şükrü yerine getirmekten aciziz.]

Can Veren Pervaneler 6/ s. 126

https://www.kitapyurdu.com/index.php?route=product/product&product_id=540905