Tarih: 2025-11-11 / Görüntülenme: 521

Öncelikle Kürşad olayının adı nereden çıkıyor, biraz onu açıklamaya çalışayım. Bozkurtların Ölümü romanını yazan Hüseyin Nihal Atsız, Kül Tegin adından ürettiği "kür" kelimesiyle Bilge Kağan'ın ilk unvanı "şad"ı birleştiriyor. Yani Kürşad türetme bir isimdir. Hüseyin Nihal Atsız'ın bulduğu bir isimdir. Fakat olay Çince metinle örtüşür, sadece isimler farklıdır. Kahramanın gerçek adı Cieşışuay'dır. Sonuçta bir roman ve kurgu bir eser söz konusu. Tam olarak anlatmaya çalışayım.

Çin'e Sığınış ve Ağabeyiyle İlişkisi

Daha 629 yılında, yani Göktürk Devleti yıkılmadan önce Kürşad, yani Cieşışuay, ağabeyiyle birlikte gidip Çin'e sığınıyor. Bakın ağabeyiyle birlikte, daha devlet yıkılmadan önce Çin sarayında görev alıyorlar. Paralı askerler bir bakıma. Sonra iki kardeşin de arası açılıyor. Ağabeyi birkaç sene sonra ölüyor. Kaynakların yazdığına göre çok yakışıklı olduğu için Çinli kadınlar buna tasallut ediyorlar. Birtakım olaylar oluyor. Aradan zaman geçince kendi milletine mensup kişilerle bağlantı kuruyor. Çünkü Kuzey Çin'de çok sayıda Türk yerleştirilmişti.

Çin Sarayına Baskın ve Kaçış

Kırk, daha doğrusu otuz dokuz kişiyle birlikte bir birlik kurması, Çinli şehzadenin gece saraydan çıkıp şehirde dolaşması, sarayın basılması, üç aşamanın geçilmesi sonra kaçış sırasında aşırı yağmurdan dolayı Vey Irmağı'nın taşması... Bunların hepsi doğrudur ve tarihî vakadır. Bunu böyle değerlendirmek lazım.

Cieşışuay ve Sonrası

Demem o ki, Cieşışuay isimli birisi var. Başarılı olunduğu takdirde tahta çıkarılacak olan son kağanın oğlu Hılohu yine de Çinliler tarafından öldürülmeyip sürgüne gönderiliyor. Ama diğerleri çarpışa çarpışa ölüyor. Çinliler fark ediyorlar ki topraklarına gelen Türklerin sayısı aşırı çoğalmış. Yani 10 bin kişi, dokuz sene içerisinde 100 bin kişi olmuş; rahat hayat şartlarına kavuşunca oradaki Türklerin doğurganlık oranı da artmış ve sayıca çoğalmışlar. Çinliler kara kara düşünmeye başlıyorlar, bunları nasıl idare edeceklerini bilemiyorlar ve geri göndermeye karar veriyorlar. Sonra başka olaylara meydana geliyor. Özetle olay doğru, fakat bu kişinin adı Kürşad(t) değil.

Ahmet Taşağıl – Ahmet Yeşiltepe Türklerin Dünyası. s.61