Tarih: 2025-12-01 / Görüntülenme: 18

Erzurum’un Tortum ilçesine bağlı Bağbaşı Mahallesi’nde yer alan Haho Manastırı, diğer adıyla Meryem Ana Kilisesi, bin yılı aşkın süredir ayakta duran nadide bir kültürel miras olarak ziyaretçilerini büyülemeye devam ediyor. 19. yüzyılda camiye dönüştürülerek Bağbaşı Taş Camii adıyla kullanılmaya başlanan yapı, bugün hem tarihi hem mimari değeriyle bölgenin en dikkat çekici eserlerinden biri konumunda.

Özellikle Gürcistan’dan gelen turistlerin ilgi odağı olan manastır, devam eden restorasyon çalışmalarıyla birlikte 2026 yılı turizm sezonuna güçlü bir şekilde hazırlanıyor. Restorasyon alanında Merkez Camii imamı Ömer Faruk Umut tarafından okunan Kur’an-ı Kerim, yapının olağanüstü akustiğini gözler önüne sererek ziyaretçileri bir kez daha etkiledi. Tarihi yapının korunarak turizme kazandırılması, Tortum ve çevresi için büyük önem taşıyor.

Bin Yıllık Tarih: Orta Çağ’ın Eğitim ve Kültür Merkezi

Haho Manastırı, Erzurum’un en değerli kültürel miraslarından biri olarak kabul ediliyor. Bağbaşı Taş Camii’nin güney girişindeki payede yer alan kitabeye göre yapı, 976-1001 yılları arasında Bagratlı Kralı III. David tarafından Meryem Ana’ya ithafen inşa edildi.

Orta Çağ’da yalnızca dini bir merkez değil, aynı zamanda edebiyat, şiir, felsefe ve tercüme çalışmalarının yürütüldüğü önemli bir eğitim kurumu olarak faaliyet gösterdi. 16. yüzyılın ortalarına kadar üretkenliğini sürdüren bu manastır, dönemin kültürel hayatına yön veren eserlerin doğduğu bir merkezdi.

Eşsiz Mimari: Külahlı Kubbe, Kabartmalar ve Freskler

Haho Manastırı’nın mimarisi, onu diğer yapılardan ayıran en çarpıcı özelliklerden biri… Yapı, yüksek kasnaklı kubbesi ve konik külah örtüsü sayesinde bölge siluetine hâkim bir görünüm sunuyor. Kubbenin kırmızı ve lacivert sırlı kiremitlerle kaplı olması, hem estetik bir zenginlik hem de doğal bir koruma sağlıyor.

Dış cephedeki arslan, boğa, kartal ve grifon kabartmaları, Orta Çağ Gürcü sanatının izlerini günümüze taşıyor. İç mekânda günümüze kadar ulaşmayı başaran freskler, manastırın dini ve sanatsal atmosferini hissettiren en güçlü unsurlar arasında.

Apsis kısmındaki kule benzeri yükselti, yapının özgün ve etkileyici mimarisini tamamlayan önemlifarklılıklarından biri.

Bugün: Bağbaşı Taş Camii

19. yüzyılda camiye çevrilen yapı, bugün hâlâ “Bağbaşı Taş Camii” olarak kullanılmakta ve bölgenin kültürel zenginliğinin önemli bir temsilcisi olarak kabul edilmektedir. Haho Manastırı, hem geçmişin izlerini günümüze taşıyan bir tarih hazinesi hem de geleceğe aktarılan bir kültür köprüsü görevini sürdürüyor.