Tarih: 2025-11-28 / Görüntülenme: 203

Van’da, yaklaşık 3 bin yıllık Urartu geleneğine dayanan çömlekçilik sanatını bugün hâlâ sürdüren tek isim var: Kültür ve Turizm Bakanlığı Çömlek Sanatçısı Osman Eşme. Babasından miras aldığı mesleği yıllardır tek başına yaşatan Eşme, Bardakçı Mahallesi’ndeki küçük atölyesinden şimdi kentin yeni cazibe merkezi olan Bedesten Çarşısı’na taşınarak bu kadim sanatı daha geniş kitlelere ulaştırıyor.

Plastikle Gelen Çöküşe Karşı Tek Başına Direniş

Bardakçı Mahallesi’nde yüzyıllardır sürdürülen çömlekçilik, 1976’dan sonra plastik kullanımının yaygınlaşmasıyla neredeyse tamamen terk edildi. Ustaların birer birer meslekten uzaklaşmasıyla üretim durma noktasına gelirken, o dönem henüz küçük bir çocuk olan Osman Eşme bu gelenekten vazgeçmedi.

2003 yılında atölyeyi tamamen devralan Eşme, “Eğer sahip çıkmasaydım, bu sanat yok olup gidecekti” diyerek tek başına verdiği mücadeleyi özetliyor. Ayaklı torna, eski tip fırınlar ve geleneksel atölye düzeniyle çalışmayı sürdüren Eşme, yaptığı işin Urartulardan günümüze uzanan orijinal yöntemlerin birebir devamı olduğunu vurguluyor.

“Geleneksel Çömlekçilik Hak Ettiği Değeri Görmüyor”

Uzun yıllardır tek usta olarak üretim yapan Eşme, mesleğin günümüzde hak ettiği ilgiye kavuşamadığını belirtiyor:

“Plastik ucuz ve kolay olduğu için ustalar bir bir mesleği bıraktı. Ama bizim ürünlerimiz doğal, sağlıklı ve tarihî bir değere sahip. Destek görmediği için yok olma tehlikesi yaşıyor.”

Yabancı turistlerin yerli vatandaşlara kıyasla çömleğe daha fazla ilgi gösterdiğini söyleyen Eşme, Van’ın meşhur peynir küplerini de hâlâ geleneksel yöntemle üreten tek usta. Ancak plastik kapların yaygınlaşmasıyla bu ürünlere olan talep de azalmış durumda.

“Doğal Ürünlere Yeniden Dönüş Şart”

Plastik kullanımının sağlık açısından ciddi riskler taşıdığını hatırlatan Eşme, doğal ürünlerin yeniden hayatın merkezine alınması gerektiğini şu sözlerle anlatıyor:

“Eskiden bu kadar hastalık yoktu. Plastik kanserojen maddeler içeriyor. Bizim ürettiğimiz küpler tamamen doğal ve sağlıklıdır. İnsanların yeniden doğal ürünlere yönelmesini istiyoruz.”

Gelenek Son Bulmasın Diye Yeni Ustalara Hazırlık

Mesleğin gelecek kuşaklara aktarılması için şimdiden adım atan Osman Eşme, büyük oğlunu da çömlekçilik sanatına hazırlıyor. Tek gayesinin bu kadim mirasın devamını sağlamak olduğunu söyleyen usta, kararlılıkla ekliyor:

“Elimizden geldiğince bu sanatı yaşatacağız. Bu kültürün yok olmasına izin vermeyeceğim.”