Tarih:2020-03-29 / Hit:3575

“Ayasofya” ismi ve buna Bizans döneminden kaynaklık eden Yunanca ifadenin Latin alfabesiyle yazılan şekliyle “Hagia Sophia” kalıbı “Tanrısal Bilgelik” şeklinde tercüme edilebiliyor. Bu isimde birçok kilise var ve Türkiye’dekiler hep “Ayasofya”ya dönüştürülmüş. Ama kent adı belirtmeden sadece “Ayasofya” denildiğinde İstanbul’daki anlaşılıyor.

Bu baştaki “tanrısal”, “ilahi” anlamındaki “Hagia/Aya” ifadesi özellikle Batı dillerindeki algılamalarda sorun oluşturuyor. “Bilgelik/Hikmet” kavramının aynı zamanda kişi adı olarak kullanılabiliyor olması Ayasofya’nın azizlik mertebesine ulaşmış bir kişiye ithafen yaptırıldığı ve onun adını taşıdığı izlenimini uyandırabiliyor. Hemen arkasındaki, kendisinden biraz daha eski olan “Aya İrini”de de durum çok farklı değil. “İrini” ifadesini yaklaşık olarak “Barış” kavramıyla ilişkilendirmek mümkün.

Burada dikkat çeken bir nokta henüz IV. Yüzyılda, yani bugünkü Ayasofya inşa edilmeden önce yazan kilise tarihçisi Socrates’in ( c.380- 450) bu yapılardan bir bütünü oluşturan iki ayrı kiliseden, herhangi bir “azizlik” vb. ifade eklemeksizin “Eirene” ve “Sophia” diye söz etmesidir. Yine de bahsedilen yapı bugünkü değil; aklınızda bulunsun.

Sedat Bornovalı

Tarihin En Uzun Şiiri Ayasofya s.10